Organisatie en tijdlijn
Met de Einstein Telescope bouwen Europese wetenschappers en bedrijven de nauwkeurigste detector voor zwaartekrachtsgolven ooit. Dat is een unieke kans voor onderzoekers, bedrijven en de regionale economie. Wat is er nodig om de Einstein Telescope te mogen bouwen en welke stappen zetten Nederland, België en Duitsland?
Verkenning in Nederland, België en Duitsland
Voor een gezamenlijke kandidatuur van Nederland, België en Duitsland is een goede voorbereiding nodig. Daarom werken vele partners samen en onderzoeken ze de geschiktheid van de ondergrond, het netwerk van geïnteresseerde bedrijven en kennispartners en de verwachte opbrengst van de Einstein Telescope. Uiteindelijk zullen de drie landen op kabinetsniveau besluiten of ze zich kandidaat stellen als mogelijke locatie. De volgende instellingen en instanties zijn betrokken:
Nederland:
Nikhef (Nationaal Instituut voor Subatomaire Fysica); Open Universiteit (CAROU); Radboud Universiteit; Rijksuniversiteit Groningen; TU Eindhoven; Universiteit van Amsterdam; Universiteit Maastricht; Universiteit Twente; Universiteit Utrecht; Vrije Universiteit Amsterdam; NWO-I; KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut); TNO (Nederlandse organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek); Brainport Eindhoven; Discovery Museum Limburg; LIOF; Provincie Limburg; Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap; Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
België:
KU Leuven; UC Louvain; Université de Liège; Université de Mons; Université de Namur; Université Libre de Bruxelles; Universiteit Antwerpen; Universiteit Gent; Universiteit Hasselt; Vrije Universiteit Brussel; Agoria – Belgian federation of companies in the manufacturing industry, the digital and telecom sectors; Federaal Wetenschapsbeleid / Politique scientifique fédérale – BELSPO; Fonds de la Recherche Scientifique – FNRS; Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen – FWO; Pôle Greenwin; Pôle MecaTech; POM Limburg; Skywin; Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen – VLAIO; Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek – VITO; WFG Ostbelgien; Vlaams Ministerie van Economie, Innovatie, Werk, Sociale economie en Landbouw; Vlaams Departement Economie, Wetenschap, en Innovatie – EWI; Provincie Antwerpen; Provincie Vlaams Brabant; Provincie Limburg; Walloon Region
Duitsland:
Eberhard Karls Universität Tübingen; Deutsches Elektronen-Synchrotron, Hamburg / Zeuthen; Ruhr University, Bochum; Fraunhofer-Institut für Angewandte Optik und Feinmechanik, Jena; Fraunhofer-Institut für Lasertechnik, Aachen; Fraunhofer-Institut für Produktionstechnologie, Aachen; Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg; Friedrich-Schiller-Universität Jena; Goethe-Universität Frankfurt; Karlsruher Institut für Technologie; Laser Zentrum Hannover; Leibniz-Institut für Kristallzüchtung; Leibniz Universität Hannover; Max-Planck-Institut für Gravitationsphysik (Albert-Einstein-Institut), Hannover; Max-Planck-Institut für Gravitationsphysik (Albert-Einstein-Institut), Golm; Physikalisch Technische Bundesanstalt; Rheinische Friedrich-Wilhems-Universität Bonn; RWTH Aachen University; Technische Universität Braunschweig; Technische Universität Darmstadt; Universität Bremen; Universität Hamburg; Universität Heidelberg; Universität Rostock; Westfälische Wilhelms-Universität Münster; AGIT; NMWP; Zenit; Ministerium für Kultur und Wissenschaft des Landes Nordrhein-Westfalen
Europese samenwerking
Wetenschappers in Nederland, België en Duitsland zijn onderdeel van een grotere Europese ‘ET-samenwerking‘. Deze samenwerking bestaat uit vele onderzoeksinstellingen verspreid door heel Europa, die allemaal een Einstein Telescope in Europa willen vestigen. Ze werken samen aan het ontwerp voor de Einstein Telescope, en schreven een voorstel voor de Europese Roadmap voor grote onderzoeksinfrastructuren (ESFRI-roadmap). Op dit moment zijn ze o.a. bezig met het ontwikkelen en verbeteren van technologieën. Ook in de toekomst zullen ze betrokken zijn bij de Einstein Telescope, of het observatorium nu in de Euregio Maas-Rijn komt of ergens anders.
ESFRI-roadmap
Voordat een grote onderzoeksinfrastructuur in Europa gebouwd wordt, leggen wetenschappers en overheden vast dat de faciliteit belangrijk is voor toponderzoek. Dit gebeurt in de zogenaamde ESFRI-roadmap. De Europese zwaartekrachtsgolfonderzoekers werkten samen aan het voorstel voor deze roadmap. Daarin namen ze de grensregio van Nederland, België en Duitsland op als mogelijke locatie. In juli 2021 maakte het ESFRI-forum bekend dat de Einstein Telescope de ESFRI-status krijgt. Dit was een belangrijke mijlpaal voor alle betrokkenen, omdat dit de officiële erkenning is dat de Einstein Telescope van belang is voor Europa.
Bid en locatiekeuze
Geïnteresseerde landen in Europa kunnen hun formele kandidatuur voor de Einstein Telescope melden. Op dit moment is, naast onze Euregio Maas-Rijn, ook Sardinië in de race als mogelijke locatie. De kans bestaat dat daar nog het Duitse Saksen bij gaat komen. Waarschijnlijk wordt in 2025/2026 bekend wat de meest geschikte locatie is en waar deze topfaciliteit wordt gebouwd.