Grensverleggende wetenschap als artistieke trigger

• Interview

Kunstenaar Jonathan Wanders uit Eijsden-Margraten (NL) is gefascineerd door de Einstein Telescope, die naast de wetenschappelijke en economische impact bij hem ook artistieke ambities losmaakt.

Waar komt die fascinatie voor de Einstein Telescope vandaan?

“Ik ben altijd enorm geboeid door het onbekende en de onbegrensde mogelijkheden die de ruimte biedt. Een fascinatie die ik van mijn vader heb overgenomen. Mensen op maan, reizen naar Mars, de voorspellingen van Albert Einstein en Stephen Hawking,  futuristische films en series zoals Star Trek en 2021: A Space Odyssey, dat spreekt allemaal tot mijn verbeelding. Die verbeelding heb je als kunstenaar nodig in je werk. Ook de Einstein Telescope is zo’n voorbeeld.”

Hoezo?

“Mensen willen altijd grenzen verleggen. Er zitten zoveel grensverleggende aspecten aan de Einstein Telescope. Wetenschappelijk worden voor het eerst zwaartekrachtsgolven gemeten vanuit een locatie diep onder de grond. In de regio zetten we de landsgrenzen opzij om dit gezamenlijk in de Euregio Maas-Rijn mogelijk te maken. We zijn een regio van stad en dorp, waar we genoeg overeenkomsten op bijvoorbeeld cultureel gebied hebben, maar waar je anderzijds ook nog grenzen ervaart. Die grenzen tussen wetenschap en de omgeving vervagen in een project als de Einstein Telescope. Kortom, dit is allemaal zó boeiend en biedt zoveel kansen. Dit brengt ons samen. We moeten er alles aan doen om die telescoop hier te kunnen bouwen.”

Zie je voor jezelf een rol weggelegd?

“Natuurlijk sta ik ervoor open mijn verbeeldingskracht in te zetten, of dat nou op eigen initiatief is of misschien in opdracht. De tijd zal het leren. Ik blijf alles op de voet volgen. Je stelt je als kunstenaar immers altijd de vraag hoe je een verhaal dat nog abstract is ooit zou kunnen verbeelden.”

Waar moeten we dan concreet aan denken?

“Ik denk dan aan een iconisch landschapsproject, want het landschap speelt een belangrijke rol. En dan bedoel ik niet alleen bovengronds, maar ook ondergronds en zelfs buitenaards. Ik creëer graag nieuwe, dynamische landschappen door verrassende en gelaagde ingrepen in de openbare ruimte, waarbij interactie en context ook van belang zijn. Hierin kan ik mijn liefde en fascinatie voor de natuur en het landschap kwijt. Noem het ‘landschapspoëzie’. Ik vertrek vanuit respect voor het landschap. Bij de Einstein Telescope moet je durven laten zien dat er onder de grond iets interessants en belangrijks gebeurt waar je als regio trots op kunt zijn. Waar je ook iets aan hebt. Maak een statement. Die trots mag je boven de grond best uitstralen met een symbool of icoon van deze euregio, als een symbool van verbinding en van belofte voor de toekomst voor nieuwe generaties.”

Toch nog een tipje van de sluier?

“Dat weet ik echt nog niet. Maar als je bedenkt dat de Einstein Telescope straks zwaartekrachtsgolven meet, het landschap in deze euregio golvend is en heel dichtbij de Maas golft, dan noem je drie keer het woord ‘golven’. Daarmee heb je natuurlijk al een inspirerend aanknopingspunt.”