Einstein Telescope in grensregio stap dichterbij
Er zijn grote stappen gezet om de Einstein Telescope in het grensgebied van België, Nederland en Duitsland te kunnen bouwen. Dat bleek tijdens de vierde ministeriële top over dit project.
De Vlaamse regering reserveert alvast 200 miljoen voor het project. Daarnaast ondersteunen België en Nederland de stappen die in Duitsland worden gezet om ook daar definitief geld voor de bouw van de Einstein Telescope te reserveren. Tijdens de conferentie kondigde staatssecretaris Gonça Türkeli-Dehnert aan dat vanuit Noordrijn Westfalen alvast 7,9 miljoen euro wordt vrijgemaakt. Ten slotte werd tijdens de top bekendgemaakt dat de eerste resultaten van de boorcampagne als voorlopige conclusie opleveren dat de ondergrond in het grensgebied van België, Nederland en Duitsland voldoende stabiel is en mogelijkheden biedt de telescoop te bouwen.
Nieuwkomers
Dat nieuws zorgde voor groot optimisme bij de verantwoordelijke ministers uit Noordrijn-Westfalen, België en Nederland tijdens de conferentie in Kerkrade over de ondergrondse telescoop.
Na verkiezingen en regeringsvorming in Nederland en België is in Nederland en België een aantal nieuwe ministers verantwoordelijk voor het project Einstein Telescope. Vanuit Wallonië is dat minister Pierre-Yves Jeholet, in Vlaanderen is dat minister-president Matthias Diependaele en vanuit Nederland minister Eppo Bruins, die tevens gastheer was.
Commitment in de drie landen
In aanloop naar de top is bekendgemaakt dat het nieuwe Vlaamse kabinet alvast 200 miljoen euro reserveert voor de Einstein Telescope. Tijdens de conferentie kondigde staatssecretaris Gonça Türkeli-Dehnert aan dat vanuit Noordrijn Westfalen alvast 7,9 miljoen euro wordt vrijgemaakt. Dat is goed nieuws. Samen met de financiële reservering in Nederland en de extra impuls die minister Bruins op Prinsjesdag gaf is er in beide landen in totaal meer dan een miljard euro beschikbaar voor de Einstein Telescope.
Ook in Duitsland zijn er goede stappen voor de Einstein Telescope gezet. Daar loopt een aanvraag om de Einstein Telescope op de Duitse prioriteitenlijst voor grote wetenschappelijke infrastructuren te krijgen. Dat is een noodzakelijke voorwaarde voor een financiële bijdrage. De Nederlands en Belgische ministers hebben aangegeven dit voorstel te steunen.
Boorcampagne: harde rotsen gunstig
Een belangrijke voorwaarde voor de bouw van de Einstein Telescope is dat de bodem daar geschikt voor is. Om dat te bepalen is op elf locaties in het grensgebied van België, Nederland en Duitsland tot een diepte van gemiddeld 300 meter geboord. Nog niet alle analyses zijn gedaan, maar de eerste voorlopige conclusies zien er goed uit. Gebleken is dat de ondergrond uit hardere rotslagen bestaat dan aanvankelijk werd aangenomen. Voor het bouwen van een ondergrondse onderzoeksinfrastructuur is dat gunstig. De geanalyseerde data van de boringen zijn onafhankelijk geverifieerd door de geologische dienst van TNO (Nederlandse organisatie voor toegepast- natuurwetenschappelijk onderzoek). TNO schaart zich achter de conclusie van het onderzoeksteam dat er op basis van deze eerste bevindingen geen factoren zijn die het project onuitvoerbaar zouden maken.
Deze boorcampagne en de verzamelde data zeggen overigens nog niks over de vraag waar de drie hoekpunten voor de ondergrondse telescoop precies komen. Daarvoor is verder geologisch onderzoek nodig. Daarnaast moet seismisch onderzoek aantonen dat het gebied voldoende ruisvrij is om de telescoop optimaal zwaartekrachtsgolven te laten meten. Verder moet uit civieltechnisch onderzoek blijken hoe de bouw van de ondergrondse tunnels en hoekpunten mogelijk is. Daarnaast bepaalt onderzoek naar de omgevingseffecten mede de meest geschikte locatie.
Einstein Telescope van grote waarde
De Einstein Telescope is van grote waarde voor de wetenschap, economie en maatschappij. Studies laten zien dat elke geïnvesteerde euro dubbel en dwars terugverdiend wordt, en er naar verwachting duizenden extra banen in het grensgebied van de drie landen komen. Zowel voor wetenschappers als vakmensen op gebied van bouw, onderhoud en hospitality.
In 2026 valt het besluit waar de Einstein Telescope gebouwd wordt. Het grensgebied van Duitsland, Nederland en België is samen in de race en werken aan en zo goed mogelijk bidbook. Nederland heeft 58 miljoen voor de voorbereiding en een reservering van 870 miljoen voor de bouw.
Quotes van (regionale) ministers
Minister Eppo Bruins (OCW) – Nederland: “We zijn samen echt weer een stap verder op weg naar de Einstein Telescope. De Vlaamse investering is heel goed nieuws en ook Duitsland zet stappen. Deze afspraken en eerste resultaten van de grondboringen zorgen dat de bodem onder ons plan letterlijk en figuurlijk steeds steviger wordt. En dat is goed nieuws. Samen kunnen we met de Einstein Telescope echt een flinke impuls geven aan de wetenschap, maatschappij en economie in onze landen.”
Minister-President Matthias Diependaele – Vlaanderen: “De Einstein Telescope is een uniek ‘Big Science’-project. Het verbindt fundamentele wetenschap, technologische innovatie, aantrekkingskracht van STEM-richtingen en internationale uitstraling met elkaar. Een sterk engagement van alle betrokken overheden zal ons in staat stellen om deze unieke wetenschappelijke infrastructuur daadwerkelijk naar de Euregio Maas-Rijn te halen. Daarom heeft de nieuwe Vlaamse regering alvast een eerste reservering van 200 miljoen euro in haar begroting ingeschreven.“
Nathanael Liminski, minister van Federale, Europese, Internationale Aangelegenheden en Media van de deelstaat Noordrijn-Westfalen en hoofd van de Staatskanselarij: “We stimuleren voortdurend de grensoverschrijdende samenwerking tussen Noordrijn-Westfalen, Nederland en België ten behoeve van de mensen in de regio. Van de vele gebieden en projecten waarin we samenwerken, springt de Einstein Telescope er in het bijzonder uit. Gezamenlijke baanbrekende onderzoeksprojecten geven het signaal af dat wij als Europa het vertrouwen hebben om tot de wereldtop te behoren. De Einstein Telescope heeft een enorm potentieel, zowel wetenschappelijk als economisch.”
Gedeputeerde Stephan Satijn (Economie, Financiën en Bedrijfsvoering, Public affairs) – Provincie Limburg (NL): “Tijdens de ministersbijeenkomst is duidelijk geworden dat we allemaal hetzelfde willen: de Einstein Telescope naar deze regio halen. Ook de nieuwe ministers zetten de Einstein Telescope onverminderd hoog op de agenda. Met goede afspraken zijn we weer een stap verder gekomen.”
Gonça Türkeli-Dehnert, staatssecretaris, ministerie van Cultuur en Onderzoek van Noordrijn-Westfalen: “Het onderzoekslandschap in Noordrijn-Westfalen, met zijn vele uitstekende universiteiten en onderzoeksinstellingen, is uniek in Europa. Ik ben er zeker van dat Noordrijn-Westfalen en zijn partners in Nederland en België de ideale thuisbasis zullen zijn voor de Einstein Telescope.”
Minister Pierre-Yves Jeholet, Wallonië: “Dit project is van groot belang voor het wetenschappelijk onderzoek en de Europese wetenschappelijke samenwerking, maar ook voor de economie van onze regio’s. Daarom steunt de nieuwe Waalse regering deze kandidatuur ten volle via het departement Economie en Industrie. Het grootste deel van dit project zal op Waalse bodem worden uitgevoerd en de spin-offs zullen aanzienlijk zijn voor onze gewesten. In de komende weken zal de Waalse regering haar projectteam uitbreiden om de kansen van dit gezamenlijke bod van Duitsland, Nederland, Vlaanderen en Wallonië te maximaliseren.”
Staatssecretaris Thomas Dermine – Federale overheid, België: “Deze laatste ministeriële vergadering toont aan dat Nederland, België en Duitsland dagelijks grote inspanningen blijven leveren om ervoor te zorgen dat de kandidatuur van de EMR- regio voor de Einstein Telescope zo solide en coherent mogelijk is. De Belgische federale overheid, waarvan de administratie (BELSPO) het werk van de Belgische Task Force coördineert, houdt nauwlettend in de gaten wat de volgende stappen zijn die genomen moeten worden om ervoor te zorgen dat dit wetenschappelijke project met hoge toegevoegde waarde daadwerkelijk gerealiseerd wordt in de EMR-regio. De verwezenlijking van een Europees project van dit kaliber zal de EMR- grensregio opwaarderen en aantonen dat Europa aan de top staat van de wetenschappelijke technologie op het vlak van detectie van gravitatiegolven.”
