Regering Nederland: Einstein Telescope is nationale prioriteit

Het Nederlandse kabinet heeft het project Einstein Telescope recent tot nationale prioriteit verklaard. Dat betekent onder andere dat binnen alle ministeries de haalbaarheid van de bouw van de telescoop prioriteit krijgt.

Onderdeel van die prioriteit is verder dat de Rijksoverheid samen met de Provincie Limburg (NL) en wetenschapsfinancier NWO een extra stap heeft gezet om samen met partners in Duitsland en België het grootste wetenschappelijke bouwproject ooit naar het grensgebied van deze drie landen te halen. Die extra stap betreft de oprichting van Einstein Telescope Nederland (ET-NL). ET-NL gaat een coördinerende en aanjagende rol vervullen tussen alle partijen in Nederland die werken aan de komst van de telescoop in de Euregio Maas-Rijn.

Hiervoor is Sjoerd Sjoerdsma aangesteld als CEO van ET-NL. Hij brengt als ervaren Tweede Kamerlid en voormalig diplomaat de politiek-bestuurlijke ervaring mee om nationaal en internationaal te verbinden en aan te jagen. Sjoerdsma is opgegroeid in Limburg en kijkt er naar uit om samen met alle betrokkenen het beste bidbook, het projectvoorstel, voor de Einstein Telescope af te leveren: “De Einstein Telescope is een wetenschappelijk wonder en zal een grote boost zijn voor de economie van Nederland en de Limburgse economie in het bijzonder. Ik ben trots dat ik leiding mag geven aan het team dat alles op alles zal zetten om de Einstein Telescope hier naartoe te halen.”

Tweede persoon die vandaag start bij de nieuw opgerichte netwerkorganisatie is Stan Bentvelsen. Hij wordt als Chief Science Officer (CSO) verantwoordelijk voor het wetenschappelijke gedeelte van het bidbook.

Dat is een cruciale functie, want dit instrument gaat voorbij de grenzen van wat wetenschappelijk nu mogelijk is. Bentvelsen is een internationaal vooraanstaand natuurkundige die eerder als directeur van Nikhef én als wetenschappelijk directeur van het projectbureau Einstein Telescope EMR mede aan de basis heeft gestaan van de opdracht deze telescoop naar het grensgebied van Nederland, België en Duitsland te halen. Daar gaat hij in zijn nieuwe rol een logisch vervolg aan geven. Stan Bentvelsen: “De Einstein Telescoop zal de komende decennia ons beeld en onze kennis van het universum flink opschudden. Deze telescoop is in wetenschappelijk opzicht echt revolutionair en baanbrekend en daar heeft de hele wereld profijt van. We gaan er alles aan doen om dit instrument in de Euregio Maas-Rijn te bouwen.”

De oprichting van de ET-NL maakt deel uit van de extra investering van 16 miljoen euro, waarvan 4,3 miljoen euro van de Provincie Limburg, die minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) op Prinsjesdag al aankondigde. Minister Bruins: “De Einstein Telescope gaat een kraamkamer van nieuwe wetenschap worden die niet alleen leidt tot nieuwe ontdekkingen over het heelal, maar ook veel nieuwe technologie kan opleveren die ons leven zal veranderen. De komende twee jaar zijn cruciaal om ons plan zo kansrijk te maken als we maar kunnen. Daar is veel werk voor nodig, van het ontwerp van dit technische hoogstandje, tot het lobbywerk om steun voor onze plannen te krijgen. Ik heb veel vertrouwen in deze mensen en in de race om die telescoop naar onze grensregio te halen.”

Nederland heeft uit het Groeifonds een reservering van 870 miljoen euro klaarstaan voor de bouw van de telescoop. De huidige voorbereidingen van de telescoop in de regio hebben ook verschillende onderwijsinitiatieven gestimuleerd. Voorbeelden hiervan zijn het Einstein Telescope Education Centre (ETEC) in het Discovery Museum in Kerkrade, en de toekomstige Einstein Academy, waar opleidingen voor hbo’ers en mbo’ers extra aandacht besteden aan technische en exacte vakken om de studenten tijdens hun studie voor te bereiden op werken voor of bij de Einstein Telescope.

Overigens: op meerdere plekken in Europa werken landen aan een goed voorstel om de Einstein Telescope te mogen bouwen. Naast de samenwerking van Nederland, België en Duitsland voor de EMR-regio, is ook Italië in de race en heeft het Duitse Saksen recent de kandidatuur aangekondigd.