‘Trots dat we gastheer zijn van deze buitengewone uitdaging’

• Interview

Michel Stassart is de nieuwe Waalse vertegenwoordiger voor de Einstein Telescope in het EMR Project Office. Hij doet dit vanuit zijn werk binnen GRE-Liège. Een kennismaking aan de hand van een paar vragen.

Wat heeft je gemotiveerd om in het Einstein Telescope-project te stappen?

“Het Einstein Telescope (ET) project vertegenwoordigt een unieke combinatie van fundamentele wetenschap en geavanceerde techniek. Na 25 jaar in de lucht- en ruimtevaart te hebben gewerkt, is het een uitdaging om terug te keren naar meer wetenschappelijke activiteiten. Het heeft me in staat gesteld mijn oorspronkelijke passie voor theoretische natuurkunde weer op te pakken en tegelijkertijd mijn industriële ervaring in de ruimtevaartsector te combineren.

Het potentieel van ET is enorm en fascinerend. We staan mogelijk op het punt om een nieuw venster op het universum te openen dankzij de detectie van zwaartekrachtsgolven, die acht jaar geleden ontdekt zijn. Deze ontdekking zou een nieuwe ruggengraat kunnen worden voor ons begrip van het universum en zijn diepe mechanismen, terwijl het tegelijkertijd aanzienlijke mogelijkheden biedt voor economische en industriële ontwikkeling.”

Waar moeten we aan denken als het gaat om technologische ontwikkeling die nodig is voor ET en die economische spin-offs zou hebben?

“De ontwikkeling van spiegels die veel nauwkeuriger zijn dan de spiegels die in de ruimtevaart worden gebruikt, zal een onmiddellijk industrieel voordeel opleveren voor het bedrijf dat de productie ervan in handen krijgt. Bovendien ligt het ET-project in de lijn van de grote wetenschappelijke initiatieven, bekend als Big Science, zoals die 100 jaar geleden plaatsvonden tijdens de Solvay-conferenties en die België, en de Waalse industrie in het bijzonder, een wereldwijde reputatie hebben bezorgd.”

Wat zijn in jouw optiek de huidige grote projecten voor de Einstein Telescope?

“Allereerst communicatie. We moeten politieke besluitvormers, de industrie en het grote publiek overtuigen van de positieve impact die de telescoop zou moeten hebben. We hebben alle reden om trots te zijn dat we gastheer zijn van deze buitengewone uitdaging, die het potentieel heeft om onze regio te transformeren en haar wereldwijde zichtbaarheid te geven. Wat de politiek betreft, wil ik uitleggen en overtuigen dat de ET een groot project is voor de regio en een kans die we niet mogen laten lopen.

Ten tweede, en dat is het belangrijkste, moeten we een breed scala aan industriële spelers betrekken bij de technologische ontwikkelingen die nodig zijn voor de wetenschappers die deze telescoop hebben bedacht. Bijvoorbeeld op het gebied van optica, cryogenie, vacuüm, precisiemechanica, enzovoort. We moeten de samenwerking tussen bedrijven en onderzoeksinstellingen stimuleren om de nodige technologieën te ontwikkelen, wat hopelijk leidt tot de creatie van nieuwe producten en diensten en de positionering van bedrijven als leiders in hun markten. Er zullen zeker nieuwe spin-offs ontstaan als onderdeel van dit project. Als we deze Einstein Telescope bijvoorbeeld vergelijken met CERN, is het belangrijk om op te merken dat 50% van de dagelijkse economische opbrengsten van CERN binnen een straal van 50 kilometer worden gegenereerd. Als de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn (EMR) wordt gebouwd, heeft dat een positieve invloed. Op heel Wallonië en de aangrenzende regio’s. Uit de eerste schattingen van het economisch rendement voor Wallonië blijkt dat een euro die in de ET wordt geïnvesteerd, met 3 wordt vermenigvuldigd tijdens de voorbereidings-, bouw- en exploitatiefase van de ET.

Ten slotte moet de implementatie van de telescoop groen zijn. Dit betekent dat het project het milieu en het landschap moet respecteren en, als dat mogelijk is, neutraal zou moeten zijn in termen van CO2-uitstoot. Het efficiënte, lokale en circulaire beheer van materialen die worden opgegraven tijdens de bouw van de infrastructuur moet een prioriteit zijn. We hebben het hier over naar schatting 4.000.000 m3 rots en aarde die naar de oppervlakte moet worden gebracht en behandeld.”

Spannend! Nog een laatste woord?

“De Einstein Telescope doet me denken aan een dubbel vlindereffect. Aan de ene kant veroorzaakt een immense oorzaak – de botsing van zwarte gaten – kleine effecten op toekomstige ET-instrumenten als het gaat over vervorming van de ruimtetijd. En aan de andere kant zullen deze kleine waarnemingen, deze ‘vlindervleugels’, immense effecten veroorzaken, waarvan de schaal nog moeilijk in te schatten is. Kleine oorzaak, grote gevolgen.”