De natuur niet storen
Van april tot en met oktober voert het projectbureau Einstein Telescope – EMR in het kader van de geologische studie op verschillende plekken grondboringen uit. Om er zeker van te zijn dat de werkzaamheden de omliggende natuur niet verstoren deed ecoloog Joyce Janssen voor adviesbureau Antea Group natuuronderzoek. Het leidde er onder andere toe dat een van de boringen is uitgesteld tot na het broedseizoen.

Waarom was dit onderzoek nodig?
“De boorlocaties van de Einstein Telescope in Epen en Vijlen liggen in of nabij Natura 2000-gebieden. In deze gebieden worden plant- en diersoorten die in Europa bedreigd zijn en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. Voor elk gebied zijn bepaalde natuurwaarden vastgesteld. Dit zijn bijvoorbeeld broedvogels, maar ook andere organismen; tot aan schimmels toe. Ook de leefomgeving van beschermde soorten valt onder deze natuurwaarden. Daarnaast is er natuurwet- en regelgeving op Europees, landelijk en provinciaal niveau waar, ook buiten Natura 2000-gebieden, rekening mee moet worden gehouden. Zo is bijvoorbeeld in de Omgevingswet geregeld dat er geen broedende vogels opzettelijk verstoord mogen worden. De mensen van het projectbureau vroegen Antea Group om de op de boorlocaties aanwezige natuurwaarden inzichtelijk te maken, zodat zij de juiste voorzorgsmaatregelen konden treffen.”
Hoe ging je te werk?
“Ik ben begonnen met bureauonderzoek. Met gegevens uit onder andere de nationale databank flora en fauna maakte ik een overzicht van alle beschermde plant- en diersoorten die voorkomen in een straal van 1 kilometer rondom de beoogde boorlocaties. Het feit dat ik uit de omgeving kom, zorgde er ook voor dat ik al een zekere voorkennis van de aanwezige natuurwaarden op de boorlocaties had. Vervolgens ben ik diverse keren ter plaatse onderzoek gaan doen om soorten vast te stellen of uit te sluiten. Ik heb bijvoorbeeld alle aanwezige vogels in kaart gebracht op basis van hun zang. En ik keek of ik jonge vogels spotte of oudervogels met voedsel in hun snavel, want dat betekent dat deze soort in het gebied broedt. Hiervoor waren meerdere bezoeken nodig, voornamelijk in de vroege ochtenduren, omdat de meeste vogelsoorten dan het actiefst zijn.”
“Ik maakte een overzicht van alle beschermde plant- en diersoorten die voorkomen in een straal van 1 kilometer rondom de beoogde boorlocaties”
Joyce Janssen

Heb je nog bijzondere soorten ontdekt in de gebieden?
“Ik ben geen grote verrassingen tegengekomen. Wel kon ik in het dal van Vijlen en bij het schutterijterrein in Epen broedgevallen van de roodborsttapuit vaststellen, een leuke vogel die in Zuid-Limburg niet veel voorkomt, maar de laatste jaren aan een opmars bezig is. Er was bij het schutterijterrein in Epen vanwege de vele knotwilgen ook een vermoeden dat er steenuilen voorkwamen, maar met avondmonitoring heb ik kunnen vaststellen dat dat niet zo was. Ik hoorde wel een roepende steenuil in een hoogstamboomgaard, op geruime afstand van de boorlocatie.”
Wat gebeurde er met de onderzoeksresultaten?
“Op basis van mijn onderzoek heb ik een advies uitgebracht aan het projectbureau. Hoewel het mijn voorkeur heeft om werkzaamheden buiten het broedseizoen uit te voeren, is het niet realistisch om alles een half jaar stil te leggen. Er zijn verschillende voorzorgsmaatregelen die ervoor zorgen dat de natuur zo min mogelijk wordt verstoord. Denk aan het afschermen van de boorwerf en alleen overdag werken, om lichtverstoring te voorkomen. Het projectbureau heeft deze adviezen overgenomen. De boring op de parkeerplaats in het Vijlenerbos is in overleg met Staatsbosbeheer en de provincie vanwege het broedseizoen uitgesteld tot medio september. Dit was niet noodzakelijk, maar wel beter om de kans op verstoring van broedvogels te minimaliseren. Twee weken voor de start van elke boring ben ik voor een laatste controle in elk gebied geweest om het vrij te geven.”
Wat vind je zelf van het Einstein Telescope-project?
“Heel eerlijk, heb ik er niet echt een mening over. Ik vind de geologische onderzoeken wel heel interessant. En áls de telescoop hier gebouwd wordt, hoop ik uiteraard dat ook dan de natuur er zo min mogelijk last van ondervindt.”
Wil je een kijkje nemen bij een boring? Op 10 oktober ’24 is er een kijkmoment bij de boorlocatie parkeerplaats Vijlenerbos.