‘Risico’s ombuigen naar voordelen en kansen niet laten liggen’

In opdracht van het projectbureau Einstein Telescope EMR start Universiteit Hasselt binnenkort met een participatieproject in het zoekgebied van de telescoop. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Civic and Policy design groep van UHasselt onder leiding van prof. dr. Liesbeth Huybrechts.

Jullie starten binnenkort met een participatieproject bij inwoners van het gebied waar mogelijk de Einstein Telescope zal komen. Wat gaan jullie precies doen?

Liesbeth Huybrechts: “Het hoofddoel van deze studie is om te onderzoeken hoe de Einstein Telescope een positieve impact kan hebben op de duurzaamheid en leefbaarheid van de dorpen in de omgeving van de telescoop. Daarom zullen onze onderzoekers de volgende maanden de inwoners van het zoekgebied van de telescoop actief gaan informeren en bevragen. We willen de mogelijke uitdagingen die de komst van de Einstein Telescope met zich mee zal brengen, omzetten naar kansen voor de regio en zorgen dat de inwoners zich betrokken voelen bij het Einstein Telescope-project. Het uiteindelijke doel is om van de Einstein Telescope een duurzaam initiatief te maken, dat oog heeft voor de mensen die in de buurt wonen. Want dat is essentieel om het succes van dit project te verzekeren en het bidbook te versterken.”

En met wie gaan jullie dan allemaal praten?

Liesbeth Huybrechts: “We gaan diepgaande interviews uitvoeren in geselecteerde dorpen in het zoekgebied van de telescoop, waarbij inwoners hun ervaringen en visies op hun dorp en regio kunnen delen. Zo kunnen we kansen waar iedereen beter van wordt, maar ook potentiële conflicten met het Einstein Telescope-project ontdekken en brengen we de potentiële risico’s en weerstanden in kaart. Tegelijk gaan we ook de kansen die het project kan bieden voor de dorpen benadrukken, zoals infrastructuurverbeteringen en toeristische aanpassingen.”

Hoe belangrijk is het om buurtbewoners op deze manier te betrekken in dit soort grote projecten?

Liesbeth Huybrechts: “Als een project niet tastbaar is of ver weg lijkt, kan het zeer veel onzekerheid met zich meebrengen bij buurtbewoners. Daarom is het erg belangrijk om mensen goed te informeren en een relatie met hen te ontwikkelen zodat ze een gezicht zien bij een project. Dat gezicht op het terrein kunnen wij als onderzoekers zijn. Het is daarbij zeer belangrijk voor ons om het terrein op te gaan en mensen tegen te komen, ook zij die van een project zoals de Einstein Telescope weinig te weten komen via media of professionele netwerken. En uiteindelijk willen we een lokaal  netwerk uitbouwen van mensen die het project goed kennen, hun eigen netwerken erover kunnen informeren en die op termijn ook bij elkaar kan komen als reflectiegroep.”

Welke kansen en knelpunten zien jullie zelf voor de inwoners van gemeenten in de ruime omgeving van de Einstein Telescope?

Liesbeth Huybrechts: “Als een project zoals de Einstein Telescope niet genoeg voeling heeft met de leefomgeving, kan het in conflict komen met lokale ambities. Tegelijkertijd zijn er ook bepaalde kansen die je niet mag laten liggen zoals lokale woonontwikkelingen die rekening moeten houden met het toenemende aantal bezoekende wetenschappers. Als ontwerpers kunnen we dat gesprek mondeling aangaan, maar ook gebruik maken van inspirerende kaarten, beelden of tentoonstellingen die het Einstein Telescope-project en de kansen en risico’s tastbaarder maken. Dat helpt om ze bespreekbaar te maken op het terrein.”

Is het voor jullie nu niet lastig om dit onderzoek te doen terwijl de beoogde locatie voor de Einstein Telescope nog niet bekend is en het zoekgebied best groot is?

Liesbeth Huybrechts: “We starten dit onderzoek daarom eerst met een algemene scan in de hele zoekomgeving van de telescoop. Om daarna in een latere fase in te zoomen op de dorpen die het meest te maken gaan hebben met de Einstein Telescope. Deze bredere scan is niet vreemd. We doen die in de meeste onderzoekstrajecten, omdat het – zonder goede kennis van het terrein  – meestal niet van meet af aan duidelijk is wat de meest gepaste locatie is voor een park, een wadi, een weginfrastructuur of iets dergelijk.”

Dit is een project op de lange termijn, ook tijdens de bouwfase en de werkingsfase van de telescoop zullen jullie de bewoners blijven betrekken?

Liesbeth Huybrechts: “Ja, als het bidbook aanvaard wordt en de telescoop daadwerkelijk gebouwd mag worden in de euregio, is dit zeker een project voor de lange termijn. Samen met de bewoners, verenigingen en organisaties zullen we dan de kansen rond het Einstein Telescope-project optimaal kunnen benutten en de risico’s zo goed mogelijk kunnen detecteren, aanpakken en ombuigen naar voordelen.”