‘Een nieuw tijdperk van excellente wetenschap’
De Einstein Telescope krijgt een tweede testlocatie in de Euregio Maas-Rijn, naast de ETpathfinder: ET-CRISTAL (Einstein Telescope CRyogenics and Inertial STAbility Lab). Tijdens de inhulding van de start van de bouw in het CSL (Centre Spatial de Liège) op 22 oktober 2024, benadrukte Anne-Sophie Nyssen, rector van de Universiteit van Luik (ULiège), de centrale rol van haar instelling in de kandidatuur voor deze telescoop van de nieuwe generatie. Voor haar is de Universiteit van Luik een van de hoofdrolspelers, maar het succes van dit initiatief hangt af van een nauwe internationale samenwerking. “Dit project gaat veel verder dan de grenzen van Wallonië en België'”, aldus Nyssen, waarbij ze het belang van samenwerking met partners in Vlaanderen, Nederland, Duitsland en heel Europa onderstreepte.
De mogelijke locatie van de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn vertegenwoordigt een unieke kans, niet alleen voor Wallonië, maar voor heel Europa. Dit ambitieuze project, dat wedijvert om een van ‘s werelds centra voor onderzoek naar zwaartekrachtsgolven te worden, zou de regio kunnen omvormen tot een toonaangevend wetenschappelijk kruispunt, vergelijkbaar met CERN voor deeltjesfysica.
ULiège is al meer dan vijf jaar een drijvende kracht achter de ontwikkeling van dit project. Dankzij de geografische nabijheid van de potentiële locatie van de telescoop speelt de universiteit een belangrijke rol in de voorbereiding en het opzetten van de nodige infrastructuur. Maar, zoals de rector aangaf, het project kan alleen slagen als het gesteund wordt door een internationale dynamiek. België moet zijn krachten bundelen met Nederland, Duitsland en andere Europese landen. “In België zelf is het absoluut noodzakelijk om de regionale verschillen te overwinnen om dergelijke ambitieuze projecten te kunnen realiseren”, voegde ze eraan toe.
Een internationale impact voor wetenschap en economie
Anne-Sophie Nyssen ziet de oprichting van de Einstein Telescope als een belangrijke wetenschappelijke vooruitgang en een aanzienlijke economische hefboom voor de hele Euregio Maas-Rijn en Europa. Wetenschap en economie moeten hand in hand gaan. Het ontrafelen van de mysteries van het heelal is een droom die we samen met onze Europese en internationale partners kunnen verwezenlijken”, zei ze. Ze trok parallellen met andere grote wetenschappelijke platforms, zoals GIGA of het oceanografisch station STARESO, die sociaaleconomische en wetenschappelijke spin-offs hebben gegenereerd voor de regio’s waar ze gevestigd zijn.
De potentiële impact van de Einstein Telescoop is niet beperkt tot astrofysische ontdekkingen. De bouw en ontwikkeling van de ondergrondse infrastructuur vereist technologische vooruitgang op een aantal gebieden, waaronder duurzaam bouwen, boortechnieken, het terugwinnen van uitgegraven materialen zoals gesteente en grondwater, koolstofneutraliteit, duurzame energie en circulariteit. Voor de rector is dit een unieke kans om onderzoek in de hele EMR te stimuleren en nog aantrekkelijker te maken voor onderzoekers en studenten uit de hele wereld. “Over 60 jaar, als de ET allang operationeel is, zal de hele EMR zijn omgetoverd tot een internationaal aantrekkingscentrum”, zei ze.
ET-CRISTAL: een Europese aanwinst voor de Einstein Telescope
Het ET-CRISTAL, ingehuldigd in het CSL, belichaamt de betrokkenheid van de ULiège en Wallonië om de ontwikkeling van de Einstein Telescope te ondersteunen. Met een financiering van 3,75 miljoen euro is deze testlocatie gewijd aan het onderzoek naar cryogenie en traagheidsstabiliteit, essentiële elementen voor het succes van de telescoop. De nieuwe faciliteiten, die in 2026 operationeel moeten zijn, verdubbelen de capaciteit van de cleanrooms en opslagfaciliteiten op het CSL en bieden een optimale omgeving voor onderzoek en ontwikkeling rondom het ET-project.
De rector verwelkomde de politieke steun die tijdens de inhuldiging werd betuigd door de ministers Jeholet en Dolimont, wat de sterke betrokkenheid van de Waalse regering illustreert. Deze politieke steun is van cruciaal belang om de inspanningen te bundelen die nodig zijn om het project op Europese schaal te doen slagen”, zei ze. Voor haar is de Einstein Telescope de belofte van een nieuw tijdperk van ‘Big Science’ in de Euregio Maas-Rijn, met aanzienlijke langetermijnvoordelen voor onderzoek en economie, zowel regionaal als internationaal.
Naar een onderzoeksrevolutie in de Euregio Maas-Rijn en in Europa
ULiège hoopt, in nauwe samenwerking met haar Europese partners, dat de mogelijke vestiging van de Einstein Telescope in de Euregio Maas-Rijn het begin zal zijn van een nieuwe periode van wetenschappelijke excellentie. Anne-Sophie Nyssen verwoordde haar visie van een grensoverschrijdend project dat in staat is internationale samenwerkingsverbanden te versterken en grootschalige technologische innovatie te inspireren. De kracht van dit project ligt in zijn collaboratieve en internationale karakter. Het is niet alleen een Waals of Belgisch initiatief, maar een project voor heel Europa”, besloot ze.
Met succesverhalen uit het verleden zoals het CSL, dat 60 jaar geleden werd opgericht, hopen de ULiège en haar partners dat de Einstein Telescope de volgende belangrijke mijlpaal wordt in een traditie van innovatie, samenwerking en wetenschappelijk leiderschap. Met de steun van de internationale gemeenschap en lokale belanghebbenden zou de Euregio Maas-Rijn een wereldcentrum voor onderzoek naar zwaartekrachtgolven kunnen worden, wat de wetenschappelijke en economische aantrekkingskracht van de hele regio zou vergroten.
Door: Arnaud Stiepen
